Bardachd Na Sgire

Bàrdachd Na Sgìre

Nam òige an seo ann an Leòdhas, bhathas tric ri bàrdachd, mus tàinig cur seachadan dripeil an latha an diugh. Bha inntinn dhaoine air ghleus a gabhail eala ri cainnte agus cruth na chùirt, a thàinig a nuas tro lìnntinn am beul aithris.

Cha robh a bhàrdachd fada bhuapa a snaim clò, no spealadh, no biathadh lion, no coiseachd astar air a’ mhonadh. Chuireadh e seachad an inntinn fhad ’s a bha an corp ri gnìomh.

Bha na rannan a togail air dòigh labhairt, ag atharrais air gluasad bodhaig, sunnd agus meòirsean. Thogadh a’ bhàrdachd beachdan, abairtean, is faireachdainn dhaoine thall sa bhos. Bha an luchd èisteachd a greimeachadh agus ag ath aithris na rannan gus an biodh e air an cuimhne.

An robh dad as ur? An robh ràbhd aig duine, no rud èibhinn ri ise? Chuireadh iad loidhne air marbh rann, nuair a bha briseadh an teaghlach no coimhthional a cheart cho obann.

Dh’fhalbh na lathaichean sin.

Ach tha cruinneachaidhean de bhàrdachd againn a chaidh a chruinneachadh à cuimhne dhuine, a doimhneachd na cùlaiste, à pasgan a bha air dhi-chuimhne an cùl drabhair, cuimhneachain a chaidh a thoirt seachad uaireigin.

Uaireigin bhiodh cuid de naidheachdan na sgìre, ann am bàrdachd, biodh sinn cràdh, moladh, gràinne no gaol. Tha iomradh air dòigh beatha nan eilein: croitearachd, maraireachd, cogadh agus ceàrd, unnta cheudna.

Chaidh cruinneachaidhean bàrdachd a chur an clò anns Na Hearadh agus air Na Lochan anns na fichead bliadhna mu dheireadh. Tha sinn fortanach gun gabh greimeachadh ris a’ chainnt agus na suidheachaidhean anns a bhàrdachd sin an-diugh.

San leabhar Sgìre a’ Bhradan tha bàrdachd à Ceann a Loch na bailtean: Airidh a Bhruthaich, Baile Ailein, Ceòs agus Lacasaigh.

Anns an leabhar Polgorm Memories tha rannan a rinn John Murdo Eachainn à Lacasaigh (1932-2010). Tha an dà leabhar rim faighinn bho Comann Eachdraidh Cheann a Tuath Nan Loch kinlochhistorical@hotmail.co.uk

San leabhar Laoich nan Òran tha bàrdachd à Ceann a Tuath nan Loch: An Achadh Mhòr, Crosbost, Griomisadar, Liùrbost agus Ranais.

Bannaimh nach Gann sinn an cruinneachadh bàrdachd aig an t-Urramach Murchadh Mac a Ghobhainn à Liùrbost (1878-1936) Tha an dà leabhar seo à Ceann a Tuath nan Loch ri faighinn bho Comann Eachdraidh na Sgìre donna.scobie@hotmail.com

Tha Bàrdachd na Hearadh, Bàrdachd Sgalpaigh agus leabhar Bàrd Chliùthair, rim faighinn bho Comhairle nan Leabhraichean brath@gaelicbooks.org.

Magaidh Nic a Ghobhainn